Il racconto del lunedì di Ciro Ferrigno: “Pace e bene”

Luigino dai capelli bianchi parla degli americani che con le loro fortezze volanti volavano sopra la penisola sorrentina e mai avrebbero bombardato Sorrento

“’Americane ‘o dicevano bello, chiaro e tunno, ca nunn’avarriano maje menato bombe a Surriento, pecchè po’ ‘nce sarrijeno venute a villeggià. Ma chesto nun serveva a farce campà ‘nzanta pace…’a uerra è uerra. Puteva succerere pe’ nu sbaglio, Dio ‘nce scanza pe’ nu malinteso, n’incidente, e sarria stata ‘a fine. Fujeno bumbardate e distrutte paise e paisielle disarmate, ca maje avarriano penzato d’essere ‘o bersaglio ‘e nu bumbardamento a tappeto, addò murettero a migliare, tanta ‘nnuciente; puteva tuccà pure a nuje, chello c’haveva patuto Isernia.

‘Nce passavano ‘ncapa decine e centenare ‘e aeroplane, ‘e ffurtezze vulante c’a poco a poco distruggevano Napule e no ‘na vota sola veriettemo n’aereoplano comm’a ‘na palla ‘e fuoco ca cadeva, pe’ furtuna nosta, a mmare. Erano macchine ‘e uerra ca facevano squaglià ‘o sanghe ‘mpietto sul’a d’’e verè; che puteva fa’ ‘a contraerea nosta ‘a copp’e Tore, ca a cunfronto era ‘na pazziella? Pure Napule era poco prutetta e capitaje cchiù d’una vota ca se truvaje sott’’e bombe primm’ancora ca sunasse l’allarme. Guagliù, ‘o cielu nuosto, chillo d’’e ppuisie e d’’e ccanzone, era addeventato nu camp’’e battaglia, ‘e morte. Tiempe brutte, ‘e paura e famma, mise e mise, anne sane, pe’ ‘na guerra ca s’era spannuta comm’a mmacchia d’uoglio pe’ tutt’’o munno. E allora, ogni vota ca sentevemo ‘a sirena, da quatto e quatt’otto lasciavamo ‘e ccase e fujevemo dint’’e rifugie, cierti vvote dint’’o scuro cchiù scuro, pe’ vvia ‘e l’oscuramento. ‘A sirena antiaerea l’avevano piazzata ‘ncopp’’a turretta d’’o Nautico, vicino ‘a chiesia ‘e Santa Teresa, àuta rispett’o paese e chillo sisco frito comm’o ghiaccio, se senteva pe’ tutt’e pparte.

‘A terra nosta è terra scavata, ‘e vecchi’ ccave abbandunate, rotte e rutticelle comm’a ‘nu labirinto sott’a terra. ‘O paese stesso nascette dint’’e viscere d’’a terra, chelli stesse ca allora erano bracce spaparanzate p’aunarce quanno fujevemo: nuje criature ccu ‘a paura dint’a ll’uocchie, senz’’e mmane d’e padre nuoste, tanti vvote sceppate ‘a dint’’o lietto dint’’o core d’’a notte, e tutt’e vvote ca ‘a sirena sunava se sentevano tutt’attuorno allucche e strille d’’e ffemmene. Nunn’o saccio si è overo, ca tanti pilote americane erano figlie d’emigrate napulitane, calavrese, siciliane… nunn’’o ssaccio si è overo ca tanti vvote menavano ‘e bbombe a mare pe’ sparagnà ‘a vita d’’o sanghe lloro, ma ‘a uerra era uerra e s’haveva cumbattere!

Dint’’o paese, addò te ggire e t’avuote, ‘nce stanno rotte: addereto’a Granpiazza, ‘e Cavottole, sott’’a piazza e ‘ncopp’’o Corso, a Vottola tra ‘o Palazzo d’’o Vescuvo e Villa Ciampa, int’’o ponte d’’a Maronna ‘e Rusella e abbascio a’Marina… a ogne chiammata d’’a sirena era nu fuje, fuje, femmene ccu criature e viecchie, tanta viecchie, ma no tuttu quante, pecché nce stevano chille ca nun se vulevano movere, dicevano ch’avevano campato quant’abbasta e vulevano murì a casa lloro… ‘nce stevano chille ca cunfiravano int’a bbona sciorta o se mettevano mmano ‘a Maronna, ate ca un vulevano proprio scennere, cundicenno ca ‘nce mancava ll’aria e se sentevano ’affucà…

Beneritto Ddio ca ‘nc’ha rialato ‘nu paese chino ‘e rotte, scure comm’a ‘na vocca ‘e lupo, ummete e zozze, ma ‘a bisogna puorto sicuro contr’’e pirate, ‘e sarracine, ‘e sbirre e ‘e bombe, puorto sicuro contr’a tutt’e male d’’o munno. Comm’è amaro penzà ca ‘a uerra ‘nc’aveva fatto turnà addereto, tutte perdute duimil’anne ‘e cammino, ‘e storia, ‘e civiltà”…

Poi Luigino dai capelli bianchi accese la pipa e smise di parlare. Io non l’ho più rivisto. Più passa il tempo, più certi ricordi tristi cadono nell’oblio. I vecchi che ci lasciano si portano nelle tombe racconti, testimonianze, cicatrici, vicende d’amore e dolore. Ogni vecchio che muore è un libro di storia che nessuno potrà più leggere! Oggi nessuno ci parla della guerra e forse è un male, perché è proprio nel confronto tra il bene e il male che si sceglie il bene, tra la guerra e la pace, che si sceglie la pace. Solo un grande come Francesco di Assisi poteva inventare un saluto immensamente bello, quel serafico “Pace e bene”!

Il racconto del lunedì di Ciro Ferrigno